Η τρέχουσα επικαιρότητα με τις ιστορίες κακοποίησης στον καλλιτεχνικό χώρο και στον αθλητισμό έφερε σε όλους μας ως γονείς πολλά ερωτήματα. Πώς μπορώ να προφυλάξω το παιδί μου από ανεπιθύμητα αγγίγματα, σεξουαλική παρενόχληση ή κακοποίηση; Πως θα του μιλήσω για αυτά τα θέματα, ώστε να είναι ενημερωμένο, αλλά ταυτόχρονα και να μη το τρομάξω; Πως θα καταφέρω να μου ανοιχτεί και να μου μιλήσει, αν κάτι τέτοιο το απασχολεί;
Όλα αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στη συνέχεια, ενώ σε προηγούμενο άρθρο έχουμε ήδη μιλήσει για τα σημάδια σεξουαλικής κακοποίησης στο παιδί και πως θα το υποστηρίξουμε, αν μας αποκαλύψει κάτι τέτοιο.
Πως προφυλάσσω το παιδί από τη σεξουαλική παρενόχληση
Ανοίγουμε οδούς επικοινωνίας με το παιδί
Ενθαρρύνουμε το παιδί να μας μιλάει για το σχολείο, τους φίλους του, οτιδήποτε το απασχολεί στην καθημερινότητά του. Για όλα τα απλά και καθημερινά πράγματα. Όταν επικοινωνούμε αποτελεσματικά μαζί, όταν του δίνουμε απλόχερα την αγάπη μας, την κατανόηση και την αποδοχή μας εκείνο είναι πιο πιθανό να μοιραστεί μαζί μας τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανησυχίες του για οποιοδήποτε θέμα σε οποιαδήποτε στιγμή.
Καθώς συνομιλούμε διατηρούμε οπτική επαφή μαζί του, του δίνουμε την αμέριστη προσοχή μας και το ακούμε χωρίς περισπασμούς π.χ. τηλεόραση, κινητά κτλ. Δείχνουμε θετική διάθεση, αποφεύγοντας τη γκρίνια και την κριτική. Είναι σημαντικό επίσης να ξέρουμε ότι συχνά τα παιδιά προχωρούν μια συζήτηση ανιχνεύοντας. Λένε αρχικά μερικά πράγματα από μια κατάσταση που τα απασχολεί για να δουν τις αντιδράσεις μας. Εάν νιώσουν σιγουριά, τότε παρουσιάζουν την όλη εικόνα.
Γενικά μια επικοινωνιακή σχέση απαιτεί υπομονή, πίστη, ειλικρίνεια και ψυχραιμία. Μια επικοινωνιακή ουσιαστική σχέση με το παιδί ξεκινά να χτίζεται από πολύ νωρίς στην παιδική ηλικία. Και οι βάσεις αυτές είναι πολύ σημαντικές, ώστε να νιώσει ασφάλεια και σιγουριά, να μπορέσει να μιλήσει ή να εμπιστευτεί τους γονείς του.
Μιλάμε από νωρίς στο παιδί για το σώμα του
Aπό την προσχολική ηλικία ακόμη, με διάφορα παραμύθια, βιβλία και κατάλληλο υλικό, μπορούμε να ξεκινήσουμε να μαθαίνουμε στο παιδί το σώμα του και την λειτουργία του.
Κάθε παιδί θα πρέπει να γνωρίζει το σώμα του, να το σέβεται και να μην ντρέπεται γι’ αυτό. Κάθε παιδί θα πρέπει να κατανοήσει ότι το σώμα του, του ανήκει και ότι κανένας δεν έχει δικαίωμα να το αγγίξει, ειδικά όταν το ίδιο δεν το επιθυμεί.
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι και δεν πρέπει να είναι θέμα ταμπού, ούτε θα πρέπει να ξεκινάει στην εφηβεία. Τα παιδιά από πολύ μικρή ηλικία πια προσλαμβάνουν πληροφορίες και εικόνες σεξουαλικού περιεχομένου μέσα από την τηλεόραση, τα περιοδικά, το διαδίκτυο, τη μουσική που ακούνε, τις παρέες τους.
Οι πληροφορίες όμως που παίρνουν από αυτές τις πηγές, μπορεί να είναι διαστρεβλωμένες και λανθασμένες. Γι’ αυτό χρειάζεται και η δική μας καλή επικοινωνία μαζί τους. Κάθε φορά δίνουμε περισσότερες πληροφορίες, συνυπολογίζοντας την αντίληψη του παιδιού και την ηλικία του.
Στα πλαίσια αυτής της συζήτησης χρειάζεται φυσικά να προετοιμαστούμε και για αναφορές σε επιτρεπτές και μη επιτρεπτές συμπεριφορές και να επιμείνουμε στο δικαίωμά του να αρνείται κάθε κίνηση, που ξεφεύγει από τα όρια που εμείς θα του περιγράψουμε. Και να επιμείνουμε ότι τα όρια αυτά αφορούν τους πάντες, γνωστούς κι αγνώστους, συγγενείς, φίλους, δασκάλους, προπονητές.
Στα πρώτα χρόνια της ζωής των παιδιών, όσα συζητάμε μαζί τους αποτελούν πολύτιμο εφόδιο προστασίας.
Ο κανόνας του εσωρούχου
Ο Κανόνας του Εσωρούχου είναι ένας τρόπος που θα μας βοηθήσει να εξηγήσουμε στα παιδιά ποιά είναι τα σημεία του σώματός τους που δεν μπορούν να αγγίξουν οι άλλοι, πως να αντιδράσουν και που να στραφούν για βοήθεια.
Τι ακριβώς λέει ο Κανόνας των Εσωρούχων; Είναι απλό: κανείς δεν μπορεί να αγγίξει ή να χαϊδέψει ένα παιδί στα σημεία του σώματός του που συνήθως καλύπτονται από τα εσώρουχά του. Και ούτε τα παιδιά επιτρέπεται να αγγίξουν το σώμα άλλων σε αυτά τα σημεία.
Ο κανόνας είναι επίσης χρήσιμος γιατί βοηθάει να εξηγήσουμε στα παιδιά ότι το σώμα τους τούς ανήκει, ότι υπάρχουν καλά και κακά μυστικά και ότι υπάρχει καλό αλλά και κακό χάδι ή άγγιγμα.
Αποφεύγουμε την φράση «Μην Αφήνεις Κανένα Να Σε Αγγίζει». Ενδέχεται να μπερδέψει τα παιδιά ότι έχουν μερίδιο ευθύνης σε περίπτωση που κάποιος τα παρενοχλήσει. Προτιμούμε εναλλακτικά τη φράση «Δεν έχει κανένας δικαίωμα να σε αγγίζει».
Μαθαίνουμε στο παιδί ποιο άγγιγμα είναι ασφαλές και ποιο είναι πονηρό
Συζητώντας με το παιδί του λέμε ότι το “καλό” άγγιγμα μας κάνει να αισθανόμαστε όμορφα και να νιώθουμε χαρά και αγάπη. Τα περισσότερα αγγίγματα είναι “καλά” και σημαντικά στη ζωή μας.
Το “κακό” άγγιγμα μας αναστατώνει δυσάρεστα, μας κάνει να νιώθουμε άσχημα και λυπημένοι. Το “κακό” άγγιγμα είναι συνήθως σε μέρη του σώματος που καλύπτονται από τα εσώρουχα. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μάθουμε στα παιδιά μας τον “κανόνα των εσωρούχων”, όπως αναφέραμε και πριν.
Του εξηγούμε ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό μυστικό
Σταδιακά, όσο το παιδί μεγαλώνει, βοηθάμε στο να αντιληφθεί τη διαφορά ενός καλού και ενός κακού μυστικού. Ενός μυστικού που του ζητείται από κάποιον, είτε με φιλικό είτε με απειλητικό τρόπο και ενός μυστικού που θέλει το ίδιο το παιδί να κρατήσει για τον εαυτό του.
Θα πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι όποιο μυστικό δεν μας κάνει να αισθανόμαστε καλά, να φοβόμαστε, να λυπόμαστε, δεν είναι καλό και πρέπει να το λέμε.
Ενθαρρύνουμε το παιδί μας να μας αναφέρει ειδικά εκείνα τα μυστικά που έχουν να κάνουν με το σώμα του. Ταυτόχρονα κάνουμε ξεκάθαρο ότι δεν πρόκειται να θυμώσουμε, αν μας πει ένα τέτοιο μυστικό.
Διευκρινίζουμε τι εννοούμε με τη φράση “μη μιλάς σε αγνώστους”
Η φράση “μη μιλάς σε αγνώστους” που συχνά λέμε στα παιδιά στα πλαίσια της πρόληψης για την σεξουαλική παρενόχληση είναι ελλιπής. Αρχικά γιατί μπορεί και κάποιος γνώριμος να προσπαθήσει να κάνει κακό στο παιδί. Κι έπειτα γιατί μπορεί για οποιονδήποτε λόγο να χρειαστεί βοήθεια, πχ. να έχει χαθεί, οπότε, ακολουθώντας την προτροπή μας, θα διστάζει να μιλήσει σε κάποιον άγνωστο.
Χρειάζεται περαιτέρω συζήτηση και διευκρίνηση εδώ. Διευκρινίζουμε δηλαδή ότι δεν πρέπει να απαντά, να ανταποκρίνεται σε οτιδήποτε του ζητούν ή του δίνουν άνθρωποι στο δρόμο. Να ξέρει ότι αν κάποιος έχει πραγματικά ανάγκη βοήθειας, δεν θα τη ζητούσε ποτέ από ένα παιδί.
Σημαντικό είναι επίσης να πούμε ότι τα παιδιά πολύ γρήγορα εξαιρούν ανθρώπους από την κατηγορία των αγνώστων. Αν πρόκειται ας πούμε για έναν άνθρωπο που του λέμε μαζί καλημέρα κάθε πρωί, το παιδί μπορεί να μην τον κατατάσσει στην κατηγορία “άγνωστος”.
Γι’ αυτό εξηγούμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι καλοί και αγαπούν τα παιδιά. Αλλά “Υπάρχουν και κάποιοι που δεν είναι καλοί, όμως δεν μπορούμε να τους καταλάβουμε αμέσως. Γι’ αυτό πρέπει να είσαι προσεκτικό σε άτομα άγνωστα ή και γνωστά που σε κάνουν να αισθάνεσαι άβολα”.
Οδηγίες που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά όταν βγαίνουν έξω μόνα
- Όταν βγαίνουν έξω μόνα ή όταν περπατούν από και προς το σχολείο να φροντίζουν να είναι με ένα φίλο ή σε παρέες.
- Να πάνε κοντά σε άλλους ανθρώπους αν νομίζουν ότι τους ακολουθούν. Ποιοι είναι αυτοί οι άλλοι άνθρωποι που θα μπορούσαν να το βοηθήσουν; Οι γυναίκες και οι γυναίκες και άνδρες που κρατούν από το χέρι παιδιά, είναι μια καλή λύση. Μια άλλη λύση είναι οι άνδρες και γυναίκες με στολή αστυνομικού.
- Να φωνάξουν και να τρέξουν γρήγορα, αν κάποιος προσπαθήσει να τα βάλει μέσα σε αυτοκίνητο ή να τα παρασύρει σε απόμερο σημείο.
- Να προσέχουν τις δημόσιες τουαλέτες και να πηγαίνουν μαζί με ένα φίλο, αν αυτό είναι δυνατό. Να βγουν γρήγορα έξω, αν κάποιος τα πλησιάσει.
- Να θυμούνται πάντα τον αριθμό τηλεφώνου μας και τη διεύθυνσή μας.
- Για τους έφηβους: να έχουν πάντα χρήματα μαζί τους ώστε να γυρίσουν στο σπίτι και να μην ξοδεύουν ποτέ αυτά τα χρήματα.
Σεξουαλική Παρενόχληση. Πως μπορώ να προφυλάξω το παιδί μου. Πηγές: Ελληνική Αστυνομία, Χαμόγελο του παιδιού, Αλεξάνδρα Καππάτου, Έφη Φύσσα.
Your Turn!
Αν έχετε να προσθέσετε κάτι ακόμη ή απλά να μοιραστείτε τη δική σας εμπειρία, αφήστε το προσωπικό σας σχόλιο!
